In deze blog delen wij ervaringen en inzichten uit PlekEvent, het inspirerende en creatieve online event dat De Plekkenmakers regelmatig organiseren en faciliteren. Afgelopen 20 november deelden 45 professionals, werkzaam bij gemeenten of woningcorporaties, of werkzaam als ontwikkelaar dan wel ondernemer, hun ervaringen, knelpunten en ambities bij het (online) samenwerken met bewoners.
Bewoners en stakeholders betrekken bij ruimtelijke opgaven. Of je deze ambitie nu ziet als van bovenaf opgelegd of als basis voor vernieuwing en samenwerking, met elkaar steken we veel tijd en energie in de zoektocht naar draagvlak. We lopen leeg op ‘usual suspects’ en willen frisse methodes omdat de ‘oude’ aanpak niet meer het gewenste resultaat oplevert. Online werken lijkt nog meer bloot te leggen dat het anders moet. En kan!
Samen iets goeds doen
Wat zijn die positieve ervaringen waardoor we met z’n allen zoveel tijd en energie steken in een participatieve aanpak? ‘Dat je met z’n allen – de mensen met wie je samenwerkt, dus ook de bewoners – energie krijgt en het gevoel dat je samen iets goeds aan het doen bent’, zegt Oscar van Rijn van de gemeente Dongen. Oscar vertelde tijdens PlekEvent over de co-creatieve aanpak voor de visie- en planontwikkeling in het buitengebied van Dongen.
Uit de enquête die wij de deelnemers voorafgaand aan PlekEvent voorlegden, blijkt dat de ontmoetingen tussen mensen en de energie en nieuwe inzichten die daaruit voortkomen als positief worden ervaren. Professionals bloeien op van het samen doen; van het eigenaarschap van betrokkenen en van samen tot oplossingen komen.
Maar waarom doen bewoners mee? In de basis komt het erop neer dat zij serieus genomen willen worden. Bewoners vragen om openheid, om gehoord te worden en om zeggenschap over hun eigen omgeving. Deelnemers van PlekEvent beoordelen de betrokkenheid van mensen als positief. ‘Het mooie is, de denkkracht van bewoners gaat veel verder dan wij veronderstellen, zeker als het gaat om hun eigen gebied’, constateert Oscar. ‘Je merkt dat burgers ook best kunnen luisteren voorbij hun eigen belangen.’
Participatie ergernissen
Professionals willen een proces organiseren dat het ‘goede’ gevoel oproept. Toch blijkt dat in de praktijk nog best moeilijk te zijn. Deelnemers aan PlekEvent vertelden dat zij mensen de ruimte willen geven, maar geklaag terugkrijgen en daarnaast tegen tijdrovende discussies en stokpaardjes aanlopen. Het gemis aan emotie en interactie bij online samenwerken versterkt de ergernis.
‘Op zoek naar de gezamenlijke ambitie moet eerst een berg van wantrouwen en weerstand bedwongen worden’, zegt een van de deelnemers. Helemaal frustrerend is ‘veel tijd steken in een participatieve aanpak en dan toch weerstand ondervinden tegen plannen die samen zijn opgesteld. De tijdwinst van mensen vroegtijdig in het proces meenemen raakt verloren wanneer meningsverschillen onoverbrugbaar blijken te zijn. En dat terwijl snel en concreet resultaat een vereiste is.
Ondanks de hobbels zien de deelnemers de meerwaarde van participatie. Professionals bij gemeenten moeten daartoe eerst hun eigen collega’s mee zien te krijgen. ‘De conservatieve top-down manier van werken heerst nog steeds sterk binnen de overheid’, zo ervaart een deelnemer. ‘Die oude aanpak werkt averechts, met valse participatieverwachtingen creëer je je eigen weerstand. Een gemiste kans.’ Hoe kan het dan anders?
De kansen van co-creatie
Tijdens ons PlekEvent afgelopen november kwamen we gezamenlijk tot een aantal werkbare inzichten rond de overgang van presentatie naar co-creatie en het contact met bewoners:
- Zie bewoners als partners. Het begint en eindigt met hoe wij, als professionals, ons manifesteren. Wanneer je als gemeente een uitnodigende houding aanneemt als facilitator, krijg je bewoners die partner willen zijn. Je werkt en communiceert open en eerlijk vanuit een basis van vertrouwen. Wanneer mensen betrokken zijn, is het ook makkelijker om de energie vast te houden. ‘Tot op de dag van vandaag wordt er gewerkt aan bewonersinitiatieven en daar hoeven wij eigenlijk weinig aan te doen’, zegt Oscar over het co-creatieve proces in Dongen dat aanving in 2019.
- Start met luisteren en niet met (de) plannen. In co-creatie plannen maken met bewoners is wezenlijk anders dan bewoners betrekken bij jouw plannen. Ga eerst het gebied in, luister en denk in kansen. Oscar: ‘De kunst is om mensen in beweging te brengen, hun ideeën en wensen prikkelend kenbaar te laten maken en hen te motiveren daar iets mee te doen. Dat is een heel nieuwe manier.’ Een deelnemer onderschrijft dit als ‘een kans dat bewoners hun eigen plan gaan maken.’
- Zoek naar een combinatie van on- en offline. Een van de deelnemers merkte treffend op dat de nazit online even belangrijk is als de nazit offline. En dat is natuurlijk waar. Nu is een online aanpak anders dan een offline event. Natuurlijk; offline kun je mensen in de ogen kijken en dat heeft een positief effectief op de te smeden band. Aan de andere kant biedt het onlinekanaal meer podium voor de stille middenmoot en kun je snel en gericht resultaten bereiken. Je versterkt het effect van je online aanpak door gelijk óók offline dingen te doen. Denk aan huis-aan-huis communicatie, een briefkaartje of een rondrijdende mobile abri. Net zoals je bij een offline event zorgt voor reuring, krijg je met offline communicatie ook meer mensen op jouw onlinekanaal.
PlekEvent 15 januari ‘online participatie en co-creatie’
Wil je meer weten over online participatie en co-creatie? Kom dan naar het volgende PlekEvent op vrijdag 15 januari van 11:00 tot 12:00 uur. Centrummanager Judith van Elderen over online participatie in Nunspeet. Waar ondernemers en gemeente online hebben samengewerkt aan het toekomstbestendig maken van het winkelgebied. Ook te gast is specialist in participatie en omgevingswet Suzanne Swart. Zij vertelt over hoe je met vertrouwen een online participatieproces doorloopt.
PlekEvent ‘online participatie en co-creatie’
Vrijdag 15 januari 2021
Online, 11:00-12:00 uur
